Glasplaten: unieke ooggetuigen van de geschiedenis

Wat is een glasplaat?

Een kraamkliniek voor vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog, schaatsende kinderen op het ijs, de eerste Indiase winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur, tekeningen van sprookjestaferelen, of reclame voor 'fluwijnen manskousen'. Het zijn stuk voor stuk unieke afbeeldingen die op een glasplaat staan. Geef je ogen de kost:

Van magische shows met de toverlantaarn tot PowerPoint-presentaties avant-la-lettre in de aula en persfotografie tijdens de oorlog: het gebruik van glasplaten was wijdverspreid.

Waarom stellen we glasplaten veilig?

Hoe dan ook herbergen glasplaten een immense schat aan informatie. De afbeeldingen bevatten een grote historische waarde en bieden een inkijk in het dagelijkse leven van de negentiende en twintigste eeuw. Maar niet alleen het dagelijks leven werd afgebeeld op de glasplaat. Zogenaamde lantaarnplaatjes - kleurrijke illustraties op glas - dienden om kinderen te onderwijzen of entertainen, maar ook om het grote publiek te doen dromen van verre oorden of bij te praten over wetenschappelijke ontdekkingen.

Pareltjes dus, die vaak verborgen blijven voor het publiek. Want glasplaten zijn erg ​fragiel, en beheerders kiezen er vaak - terecht - voor om ze veilig op te bergen. Een digitaal bestand daarentegen kan overal geraadpleegd worden, zonder dat de originele drager daaronder te lijden heeft. Tot nu toe werden glasplaten in Vlaamse archieven nog niet vaak voorzien van een hoogwaardige digitale kopie. Met het GIVE-glasplatenproject brengen organisaties met een glasplatencollectie hier verandering in. In samenwerking met meemoo maken ze de inhoud van hun dragers toegankelijk. Vandaag en over honderd jaar.

Een massadigitaliseringsproject

Tijdens een grote inventarisatie bij Vlaamse archieven, musea en erfgoedbibliotheken identificeerde meemoo in totaal 180.000 te digitaliseren glasplaten. Om te zorgen dat de glasplaten makkelijker geraadpleegd kunnen blijven worden, zette meemoo met relancemiddelen van de Vlaamse overheid en met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) een massadigitaliseringsproject voor glasplaten op. Het is de eerste keer dat dit in Europa op zo’n grote schaal gebeurt.

Waarom is het interessant om een zodanig grote hoeveelheid over organisaties heen samen te brengen? Heel eenvoudig: op kleine schaal digitaliseren is niet alleen heel duur, het vraagt ook om technische expertise die niet iedere organisatie bezit. Iedere drager vraagt dan ook nog eens een heel andere aanpak. Materiaal bundelen is dus zowel efficiënter als interessanter qua prijs.

Uit welke archieven komen de glasplaten?

Na afloop van dit project zal je de glasplaten van 33 erfgoedinstellingen kunnen bewonderen. Stads- en culturele archieven, musea, en twee overheidsinstellingen: de deelnemende partners zijn even divers als de glasplaten - en hun inhoud - zelf!